Фынджы хистæр хъæрæй кувы Хуыцаумæ æмæ йе сконд зæдтæм. Æртæ кæрдзыны (чъирийы) барсткуывд уæт, зæгъгæ!

Хистæры куывды алы фразæйы фæстæ дæр кæстæртæ иумæ дзурынц «Омен Хуыцау!», цалынмæ хистæр йæ куывд нæ фæуа, уæдмæ. Уый фæстæ кæстæртæй иу хъуамæ ацахода уæллаг чъирийы кæронæй æмæ хистæры къухæй райса бæгæныйы къус æмæ базыг. Бирæ хъæуты фыццаг æмбæлы бæгæныйæ ануазын, уый фæстæ та чъирийæ ацаходын. Стурæн йæ базыг ныфс æмæ хъаруйы нысан у, уымæ гæсгæ кæстæртæм лæвæрд кæй цæуы, уымæн дæр ис символикон нысаниуæг. Вæййы афтæ, æмæ базыгимæ кæстæртæм лæвæрд æрцæуы уæллаг чъири. Уый махæн нæ бон растыл банымайæн нæу. Уымæн æмæ ма уæд хистæртæн сæ разы баззайы дыууæ чъирийы, æмæ къæбицæй рахæссын кæнынц иу чъири, цæмæй æртæ бауой. Уæд кувгæ цы æртæ чъирийы скодтой, уыдоны нысаниуæг хæлд цæуы. Уыдонæн хистæрты разæй исæн æмæ æнæкуывд чъиритæй ивæн нæй цалыммæ хистæр Хуыцауы номыл сидт рауадза æмæ чъиритæ æркæрдой, уæдмæ.

Æрлæууы дыккаг хистæры рад Хуыцаумæ кувынмæ. Уый хъуамæ фыццаг хистæрæй фылдæр ма кува. Уый куывды мидæг æмæ дарддæр дæр хистæрты куывдты фæстæ хъуамæ кæстæртæ «Омен, Хуыцау!» кæной.

Йæ куывд фæуыны фæстæ агуывзæ æмæ æртæ фæрсчы лæвæрд цæуынц йæ разы цы кæстæртæ уа, уыдонæй искæмæ, кæнæ фынджы уæлхъус галиу фарс чи лæууа, уыдонмæ. Æртыккаг хистæр дæр Хуыцаумæ скувы æмæ йæ агуывзæ æмæ уæхстыл физонæг ратты фынджы рахиз фарс, ома йæ комкоммæ, чи лæууы, уыцы кæстæртæй искæмæ. Кувинæгтæ лæвæрд кæмæ æрцыдысты, уыдон фыццагæй райдайгæйæ цыбыр ныхасæй арфæ ракæнынц хистæртæн, стæй баназынц, кæнæ ахуыпп кæнынц агуывзæтæй. Уый фæстæ уырдыглæууæгæн агуывзæтæ байдзаг кæнын кæнынц æмæ сæ фæстæмæ æртæ хистæрмæ раттынц. Бæгæныйы къус куы раттынц кæстæртæм, уæд æй къухæй къухмæ адæттынц, алчи дæр дзы ахуыпп кæны, цалынмæ нæ раафтид уа, уæдмæ.

Кæстæртæ базыгæн йæ дзидза фæхицæн кæнынц йе стæгæй. Кусарт фыр куы вæййы, уæд базыгы стæг къухæй къухмæ адæттынц, сæ тых ыл февзарынц, цалынмæ йæ чидæр къухæй нæ асæтты, уæдмæ. Искуы иу хатт вæййы афтæ æмæ æрыгæттæй никæй бон бавæййы йæ асæттын æмæ уæд уый свæййы хъазæн уайдзæфтæ æмæ худинаджы хос. Чи асæтты базыг, уымæ хистæртæ нуазæн раттынц, арфæ йын ракæнынц, цæмæй йæ тыхыл тых æфта æмæ кæддæриддæр фыццæгты æмрæнхъ куыд уа, цæмæй ныфс уа æрмæст йæ мыггагæн нæ, фæлæ æппæт Ирыстонæн дæр. Æрмæст ацы хъуыддаг фæцæуы фæстæдæр, фынджы хистæр фыццаг цалдæр сидты куы фæкæны, уый фæстæ.

Хистæртæн сæ агуывзæтæ ногæй куы байдзаг кæнынц æмæ сæм сæ куы раттынц, уæд хистæр скувы Иунæг Кадджын Стыр Хуыцаумæ, бакъуырцц кæны фыццаг дыккаг хистæримæ, уый фæсттæ та æртыккаг хистæримæ æмæ йæ баназы. Дарддæр фынджы уæлхъус чи лæууы, уыдон хистæртæй кæстæрмæ, радгай куывдимæ разыйæ бануазынц сæ агуывзæтæ æмæ сбадынц. Ирыстоны æнæ дзургæйæ нуазын не ‘мбæлы. Алчи дæр хъуамæ куывды мидис цыбырæй бамбарын кæна йæ бакомкоммæ чи лæууы, уымæн, бакъуырцц кæна йемæ, стæй йæ фарсмæ чи бады, уыимæ дæр æмæ æрмæстдæр уæд бануаза йæ агуывзæ. Цыбыр дзырдæй, хистæры куывд хъуамæ радгай фынджы кæронмæ ахæццæ кæной. Уыцы иу рæстæг сæ агуывзæтыл фæхæцынц æртæ, стæм хатт фондз адæймаджы. Къæйттæй фæнуазынц æрмæст зианы фынгыл. Иу куы бануазы, уæд куывд айсы йæ бакомкоммæ чи бады уый, уымæй æртыккаг та сисы йæ агуывзæ. Афтæ æртыгæйттæй радгай куывд фынджы кæронмæ ахæццæ кæнынц. Агуывзæтæй къуырццгæнгæйæ кæстæры агуывзæ хъуамæ хистæры агуывзæйæ чысыл бындæр уа.

Ам æмбæлы зæгъын, æмæ, махмæ гæсгæ, агуывзæтæ къуырцц кæнын æддейæ æрбайсгæ æгъдау у. Чи зоны æмæ нæм æй æрбахастой уæрæсейы паддзахы æфсады фыццаг ирон офицертæ. Нæ фыдæлтæ фынгыл бадгæйæ куывтой æмæ нызтой галы сыкъатæй. Уыцы æртæ сыкъа-иу фынджы уæлхъус къухæй къухмæ цыдысты. Уыдонæй кæрæдзиимæ къуырцц кодтаиккой, уый зын бауырнæн у.

Хистæр æртæ чъирийæ куы акуывта æмæ Хуыцауы номыл сидт рауагъта, уæд уырдыглæууæг, науæд фæндзæм хистæр чъиритæ бараст кæны æмæ сæ кардæй алыг кæны сæ астæуыл, цæмæй дзы аст кæрдихы рауайа. Чъиритæн кæрдгæйæ зилæн нæй. Уæллаг чъирийæ адæттынц аходæг кæстæрмæ йæ хай.

Хæрдæй саходын æмбæлы æрмстдæр фыццаг сидты фæстæ. Цалынмæ хистæр Хуыцаумæ не скува, уæмæ фынгмæ сывæллон дæр не’вналы. Ирон фынджы æгъдаумæ гæсгæ хистæр йæ къухмæ агуывзæ куы райса, уæд иууылдæр хъуамæ фæуадзой сæ хæрд, сæ ныхас æмæ лæмбынæг хъусой хистæрмæ. Ирон адæм кæддæриддæл гуыбынылхæст уыдысты. Æмбисондæн баззад фыдæлтæй: «Куывдмæ фæцу æфсæстæй, хæдзармæ æрбаздæх æххормагæй». Уый ууыл дзурæг у, æмæ фыдгуыбын уæвын худинаг уыд. Тынг стонг куы уай (æфсæст та-иу чи уыд раджы заманы?), уæддæр æхсæны фынгыл дæ хæрд хъуамæ уа уæздан, хиуылхæцгæ. Афтæ уазæгуаты уæвгæйæ дæр.

Ирыстоны афтæ фæдзурынц, хистæры куывдæй аппарæн ницы ис, бафтауæн æм ис, æрмæст æнæмæнг æфтауæн хъуамæ куывды мидисмæ æввахс уа. Куывд фынджы кæрон чи фæбады, уымæ куы æрхæццæ вæййы, уæд уый сысты æмæ зæгъы: «Нæ кадджын хистæртæ! Уæ куывд (сидт) кæронмæ æрхæццæ!». Уый хистæрæн фадат дæтты, цæмæй зона, иннæ куывды (сидты) рæстæг.

Дыккаг куывд ирон цины фынгыл кæддæриддæр вæййы нæлгоймæгты, фæндаггонты æмæ хæстонты дзуар Уастырджимæ. Ирыстоны чырыстон дины фæзынды дугæй фæстæмæ Уастырджийы арæх фæхонынц сыгъдæг Георги (св. Георгий), фæлæ уый раст нæу, уымæн æмæ Уастырджимæ ирон адæм куывтой историйы уыцы реалон персонаж, æфсадхон разамонæг Георги куы цард, уымæй бирæ раздæр (кæс Нарты Кадджытæ). Уастырджи ирон адæмæн у иуыл кадджындæр дзуар. Уымæ фæкувынц лæугæйæ, сæ науазæнтæ дæр бануазынц лæугæйæ. Уастырджийæ фæкурынц, цæмæй Ирыстоныл ауда, макуы сцух уа æцæг лæгтæй, цæмæй кæддæриддæр рæствæндаг кæной нфæсивæд, нæ бæлццонтæ, сæ фæндагыл сæм æнхъæлмæ кæсой æнтыстытæ, хорз æмбæлттæ. Фæкувынц, цæмæй райгуырæн Ирыстон фыдбылызтæй хызт уа, сабырдзинад æмæ фарнимæ цæра. Фæкурынц Уастырджийæ фæсивæдæн тых, æхсар, лæгдзинад, кæддæриддæр райгуырæн бæстæ хъахъхъæнынмæ цæттæ куыд уой. Ацы куывд æмæ дарддæр иннæтæ дæр бадты адæм радгай хистæрæй кæстæрмæ хæццæ кæнынц.

Æртыккаг куывд хистæр ракæны, цы хъуыддаджы фæдыл æрæмбырд сты, уый тыххæй: цы дзуары куывд у, уый ном ссарынц, гъе та бæрæгбон кæй тыххæй у, уымæн раарфæ кæнынц (кæстæрты амондæн чындзæхсæвы рæстæджы, æфсадæй дзæбæхæй чи схæццæ уымæн, ноггуырддæн æмæ а.д.). Ацы куывд дæр фæкæнынц лæугæйæ, бинонтæн, мыггаджы хистæртæн кад кæнгæйæ, стæй бæрæгбон цæй охыл у, уымæн аргъ кæнгæйæ. Цины фынгыл кæддæриддæр лæугæйæ цы куывд зæгъынц, уый нуазгæ дæр лæугæйæ бакæнынц. Зианы фынгыл лæугæйæ куы фæрæгъ кæной, гъе рухсаг куы зæгъой, уæддæр зæгъыны фæстæ нуазгæ бадгæйæ æмбæлы. Æртыккаг куывды фæстæ хистæр йæ дæлейæ бадджытæн аргъгæнгæйæ куывды бар ратты дыккаг хистæрæн. Уыцы бынаты æгъдаумæ гæсгæ фылдæр хатт фæбады фысымтæй (гъе та мыггагæй) исчи. Уый арфæ ракæны уазджытæн, кæй саккаг кодтой абон ацы хæдзармæ, се ‘рбацыдæй мыггагæн кад кæй скодтой, уый тыххæй. Уыимæ арæх хæдзары номæй уазджытæн ратты нуазæнтæ. Нуазæнæн Ирыстоны стыр кад æмæ аргъ ис. Уымæн æнæ райсгæ нæй. «Бафсæстæн æмæ мæ нуазын нал фæнды» зæгъын у æнæгъдауы нысан. Нуазæн адæймагæй нæ домы агуывзæйæн йæ бынæй йæ рухс скалын,- сæйрагдæр у нуазæнæн кад скæнын, арфæйы ныхас зæгъын. Уый не ‘мбарын худинаг у. Æгъдау, куыд зонæм, афтæмæй у ирон адæмы царды рæбинаг цæджындз. Карз нозт нуазын кæмæн нæу йæ бон, уымæн йæ бон у йæ агуывзæ фæлмæндæр нозтæй байдзаг кæнын, науæд къаддæр æркæнын кæнын. Кæд йæ бон нуазын нæу, кæнæ нæ нуазы бынтондар, уæд гæнæ ис арфæ ракæна, агуывзæйæ ацахода, хатыр ракургæйæ, нуазын æй йæ бон кæй нæу, уый тыххæй (афтæ у абон машинæ скъæрын кæй хъæуа, уый уавæр дæр). Нуазæнтæ кæмæн радтой, уыдон уæлейæ дæлæмæ се ‘ппæт дæр арфæ кæнынц, ахæм кад сын кæй скодой, уый тыххæй, арфæтæ кæнынц фысымтæн, æмæ куыд вæййы афтæ, æртыгæйттæй бануазынц сæ нуазæнтæ.

Нуазæнтæ чи радта, уый (дыккаг хистæр) лæугæйæ æнхъæлмæ кæсы, цалынмæ æппæты кæстæр уазæг нæ бануаза йæ нуазæн, уæдмæ.

Æрмæстдæр уый фæстæ фæлхат кæны йæ куывд цыбырæй æмæ ныхасы бар ратты фынджы хистæрæн, уымæн æмæ уый разæй бануазын не ‘мбæлы. Хистæр лæугæйæ бузныг зæгъы дыккаг хистæрæн ахæм хорз æмæ рæсугъд куывды тыххæй, арфæтæ ракæны æмæ бануазы. Дарддæр куывд кæронмæ ахæццæ кæнынц, æрмæст ацы хатт фæнуазынц бинонты æмæ æппæт уазджыты æнæниздзинады тыххæй.

Фыццаг 3-4 куывды фæстæ фынджы хистæр арæхдæр куывтытæ фæкæны фæд-фæдыл афтæ:

- «Бынаты хицау»-æн, цæмæй фысымты хæдзар æмæ ам чидæриддæр ис, уыдоны хæдзæрттæ дæр йæ фæдзæхст уой, æвзæрдзинадæй сæ куыд хиза.

- Бинонты цард, æнæниздзинад æмæ фарны тыххæй.

- «Хоры Уацилла», «Фосы Фæлвæра».

Бирæ кæмтты æнæмæнг æрымысынц Хетæджы Уастырджи, Тутыр, Рекомы Дзуар, Ныхасы Уастырджи, Таранджелос, Сæры Дзуар, Аларды, Дзывгъисы Дзуар, Мыкалгабыртæ æндæр дзуæртты дæр.

Раджы заман-иу цины куывдтæ хатгай цалдæргай бонты цыдысты æмæ-иу хистæртæ фынджы уæлхъус бирæ куывдтытæ фæкодтой. Фæлæ-иу уæддæр æнæуаг нуæзт ничи бакодта худинаджы тасæй. Ирон адæммæ рагæй-æрæгмæ худинаг мæлæтæй фыддæрыл нымад уыд.

Фындджы бадт йæ астæумæ куы хæццæ кæны, уæд арæх куывды бар раттынц æртыккаг хистæрæн. Уымæн йæ бон у раарфæ кæнын фынджы хистæрæн, гъе фысымтæн ( кæд йæхæдæг фысымтæй у, уæд та уазджытæн).

Дарддæр фынджы хистæрæн йæ бон у хистæрты ном ссарын, удæгас чи у, уыдонæн æнæниздзинады арфæтæ ракæнын, чи нал ис, уыдоны ном та рох куыд нæ уа. Ирон фынгыл арæх ракувынц фынджы уæлхъус чи бады, уыдоны цард æмæ амонды тыххæй дæр, сыхбæсты æмæ хъæубæсты цæрæнбонты тыххæй, (æнæ уыдон æххуысæй ацы хъуыддаг нæ сырæзтаид, зæгъгæ), мыггаджы цард æмæ амондæн, дунейы сабырдзинад цæмæй уа, ирыстоны рухс фидæны тыххæй, ирон æгъдæуттæ абон дæр æмæ фидæны дæр рох куыд нæ кæной.

Фынг цæй фæдыл у, уымæ гæсгæ гæнæн ис æмæ фынджы хистæр æрымыса йæ цард райгуырæн бæстæйы сæрвæлтау чи радта, уыдон, Сындзыхъæуы донивылды рæстæг чи фæмард, уыцы сывæллæтты, 2004 азы Беслæны скъолайы фыдракæнды амæттаг чи фæцис, стæй Хъæрмæдоны цъитийы бын чи фæмард, уыдон. Дыгургомы хъæуты арæх фæкувынц Тимуры æрбабырсты рæстæджы сывæллæтты цы сылгоймаг фервæзын кодта, уыцы Задалескы Нанайы рухс номæн. Фæлæ уыдон иууылдæр хистæры уынаффæмæ гæсгæ. Цины фынгыл чи нал ис, уыдоны ном æрымысгæйæ рухс кæнын æмæ агуывзæйæ калын не ‘мбæлы,- афтæ æрмæстдæр зианы фынгыл фæкæнынц.

Цæвиттон, ирон цины фынджы куывдтытæ бирæ сты. Хъæуæй хъæумæ гæнæн ис æмæ гыццыл хицæн кæной. Æрмæст ма ирон фынджы æгъдауы мидæг ис цалдæр сæрмагонд фæзилæны, кæцытæн рох кæнæн нæй.

Фынджы астæу уазджыты хистæртæй иу (уæлдайдæр чызгæрвыст кæнæ чындзхасты рæстæджы, науæд мыггаджы куывды) хистæрæй ракуры, ацы фынг чи барæсугъд кодта, уыцы æфсинтæн раарфæ кæныны бар. Уыцы бар райсгæйæ уазджытæ сæвæрынц тæбæгъыл æртæ агуывзæйы, къуыдырфых дзидзайы кæрдихимæ, æмæ æртæ лæджы араст вæййынц æфсинтæм. Фынгыл бадгæйæ куы нæ фæвæййы фадат уыцы æгъдау скæнынæн, уæд æй баххæст кæнынц фынгæй куы сыстынц, уæд.

Æртæ лæгæй иу, хистæртæ кæмæн бабар кодтой, уый раарфæ кæны æфсинтæн, цæмæй сæ армы фæллойæ æдзухдæр лæггад кæной чындзæхсæвты æмæ куывдты. Уый фæстæ сæ арфæйы нуазæнтæ раттынц æфсинты хистæртæм. Уыдон дæр уазджытæн арфæ ракæнынц, ахæм кад сын кæй скодтой, уый тыххæй. Фæзæгъынц сын, цæмæй дарддæр дæр ирон адæмы рæсугъд æгъдæуттæ æххæст кæной. Сылгоймæгтæ фылдæр хатт сæхæдæг нæ бануазынц сæ нуазæнтæ. Уазджытæн фæзæгъынц: «Нуазæн дыууæрдæм у», æмæ сæм сæ фæстæмæ раттынц. Агуывзæты ирон бæгæны кæнæ сæн куы уа, уæд сылгоймæгтæн сæ бон у сæ бануазын, худинаг нæу. Кæд сæ бануазынц, уæд сæ фæстæмæ байдзаг кæнынц æмæ сæ афтæмæй раттынц арфæгæнджытæм. Фæлæ арæхдæр æфсинтæ арфæ ракæнынц æмæ нуазæнтæ афтæмæй фæстæмæ раттынц. Нуазæнтæ фæстæмæ райсгæйæ нæлгоймæгтæ та цыбырæй арфæ ракæнынц æфсинтæн æмæ куыд хистæрæй бануазынц. Афтид агуывзæты сæвæрынц гæххæттын æхца, æфсинтæм сæ афтæмæй раттынц æмæ сын фæзæгъынц, цæмæй дзы сæ номæй сæхицæн исты адджинæгтæ балхæной. Фынгмæ фæстæмæ тæбæгъыл афтид агуывзæтимæ бацæугæйæ хистæртæн фæзæгъынц, сæ хæс кæй сæххæст кодтой, æфсинты арфæтæ фæхæццæ кæнынц фынджы уæлхъус бадджытæм æмæ сæ бынæтты сбадынц.

Цалынмæ уыдон æфсинтæн арфæ кодтой, уæдмæ фынджы уæлхъус адæм сæ бадты кой кæнынц. Куывд куывды ивы, зарджытæ, хъæлдзæг ныхæстæ, алы худæджы хабæрттæ кæнынц кæрæдзийæн. Кæцыдæр рæстæг фынджы хистæр йæ галиу фарс чи фæбады, уымæн, науæд фæндзæм лæгæн фæзæгъы, цæмæй кусарты сæрæн йæ рахиз хъус ралыг кæна (бæрзæй сæры галиу фарс уымæн æвæрынц, цæмæй рахиз хъус ма æхгæна). Уый хъус ралыг кæны йæ рæбыныл, стæй йæ дыууæ хатты фæсаджил кæны, цæмæй йæ æртæ дихы акæнæн уа. Фынджы хистæр хъус райсы галиу къухмæ, агуывзæ рахиз къухмæ æмæ лæугæйæ кæстæрæм фæсиды фæдзæхсæн ныхасæй. Арфæ сын ракæны, уый фæстæ сæм адæтты нуазæн æмæ хъус.

Ацы нуазæны символикон нысан ис, рагзамантæй цæуы. Нысан кæны хистæрты царды фæлтæрддзинад, куырыхондзинад кæстæртæм адæттын. Кæстæр хистæрмæ æнæмæнг кæй хъуамæ хъуса, йæ царды фæлтæрæй йын куыд пайда кæна, уый амонынæн лæвæрд цæуы. Фæлæ уыимæ хъусы нуазæны фæдыл арæх кæй ис фехъусæн, уыцы арфæ «Нæ кæстæртæ царды æрмæстдæр хистæртæм хъусгæйæ куыд рæдийой», абоны царды уавæрты растыл банымайæн æвæццæгæн нал ис.

Кæстæртæй чидæр райсы нуазæн, хъус æртæ дихы фæкæны, дыууæ кæстæры ма йæ фарсмæ æрбалæууынц, арфæ ракæнынц хистæрæн, бануазынц сæ агуывзæтæ æмæ хъусы хæйттæй акомдзаг кæнынц. Ацы хатт агуывзæ хистæртæм фæстæмæ дæттынц афтидæй. Уый фæстæ хистæр, арæх лæугæйæ, ракувы кæстæрты цæрæнбонты тыххæй. Хуыцау æмæ Уастырджийæ, фæкуры, цæмæй кæстæрты хъахъхъæной фыдбылыз æмæ зындзинадæй, æвзæр æмбæлттæй, æвзæр фæндæгтæ æмæ гадзрахатæй. Кæстæртæн арфæ кæны удæй хъæддых, буарæй тыхджын, ныфсджын, æхсарджын цæмæй уой æмæ кæм фæнды дæр куы уой, уæддæр ирон лæджы ном куыд никуы æгад кæной. Уыимæ кæстæртæн арæх сæ зæрдыл æрлæууын кæнынц, сæ фыдæлтæ мæлæт æгадæй хуыздæрыл кæй нымадтой. Хистæр йæ агуывзæ куы бануазы, уæд куывд дыккаг хистæрæй райдайгæйæ, бадты адæм æртыгæйттæй нуазгæйæ, кæстæртæм ахæццæ кæнынц. Кæд фынджы хистæр лæугæйæ бануазы, уæд иннæтæ дæр хъуамæ слæууой, ракувой æмæ лæугæйæ бануазой. Бирæ рæтты кæстæртæн ракувынц рагацау, «хъусы нуазæн» та кæстæртæм хицæнæй раттынц, бадты кæрон. Уæд кæстæрты куывды размæ хистæртæ кæстæртæм раттынц арфæйы нуазæнтæ, уæны дзидзайы хайимæ. Кæстæртæ сæ агуывзæтæ бануазынц, байдзаг сæ кæнынц æмæ сæ фæстæмæ хистæртæм раттынц. Уый фæстæ сидт рацæуы кæстæрты цæрæнбонты тыххæй.

Арæх кæстæртæ дæр раттынц нуазæнтæ бадты хистæртæм. Уый тыххæй хъуамæ æртæ кæстæры хистæртæм бацæуой рахизæрдыгæй, тæбæгъыл æртæ нуазæны æмæ къуыдырфых дзидзайы кæрдихимæ. Сæ иу, фынджы уæлхъус цы кæстæртæ бады, уыдоны номæй хистæртæн арфæ ракæны. Йæ арфæйы фæзæгъы бузныг хистæртæн, сæ зæрдæ сын кæй зæгъы бирæ азты ма фынджы сæр бадын æмæ кæстæртæн зонд амонын. Нуазæнтæ райсгæйæ хистæртæ арфæ ракæнынц кæстæртæн се ‘рхъуыдыйы тыххæй, ирон æгъдæуттæ кæй æххæст кæнынц, уый тыххæй. Ахæм арфæтимæ бануазынц сæ агуывзæтæ. Кæстæртæ сæм авæрынц акомдзаг кæнынмæ тæбæгъыл цы дзидзайы кæрдих æрбахæссынц, уымæй. Æртæ хистæры куы бануазынц, уæд агуывзæтæ байдзаг кæнынц æмæ сæ фæстæмæ, чи сæ бахаста, уыцы кæстæртæм раттынц. Уыдон сæ цыбыр арфæтимæ аназынц. Уый фæстæ сæ бынæтты сбадынц æмæ раздæр кæстæрты тыххæй цы куывд рацыд, уый кæронмæ ахæццæ кæнынц. Ацы æгъдау хатгай быцæутæ равзæрын кæны, уымæн æмæ нæм гæнæн ис æмæ фыдæлтæй нæ баззад. Йæ ныхмæ лæуджыты хъуыдымæ гæсгæ зын бауырнæн у, раджы заман, ирон адæм фынджы уæлхъус æртæ сыкъайæ куы нуазтой, уæд кæстæртæ фынгæй сыстадаиккой æмæ хистæртæм нуазæнтæ хастаиккой, уый.

Бадт кæронмæ фæхæццæ кæны. Фынджы хистæр, йæ бауынаффæ кæнгæйæ, ракувы фарн æмæ бæркад дæттæг Мыкалгабыртæн. Цæмæй ацы хæдзары æмæ не ‘ппæты хæдзæртты дæр уа бæркад, цæхх æмæ кæрдзын. Арфæ кæны, цæмæй алкæй хæдзары дæр уый бæрц уа, цæмæй бинонты фаг дæр уа, уазæджы фаг дæр æмæ суанг знаджы фаг дæр.

Ацы куывд кæронмæ куы ахæццæ вæййы, уæд фынджы хистæр скувы Къæсæры Уастырджимæ. Фыццаджыдæр цы хæдзары бадынц, стæй се ‘ппæты хæдзæрттæн дæр сæ къæсæртæ фидар куыд уой, сæ къæсæрыл æнамонд хабар, æнамонд уазæг куыд никуы хиза, сæ хæдзæрттæ æдзух амонд æмæ циндзинад хæссæг уазджытæй дзаг куыд уой. Ацы куывд дæр фынгыл кæрæй-кæронмæ ацæуы.

Хаттæй-хатт, стыр фынг куы нæ вæййы, уæд бадты кæрон фæцыбыр кæныны тыххæй кæстæртæ, хистæртæй бар ракургæйæ, ацы куывд баиу кæнынц бæркады куывдимæ. Ома сæм бæркады куывд куы æрхæццæ вæййы, уæд æм Къæсæртæ бафтауынц.

Уый фæстæ фынджы уæлхъус бадджытæ лæугæйæ ракувынц Фæндагсæр Уастырджийæн, фæдзæхсынц ыл сæхи, æмæ дард ранæй чи æрцæуы, уыдон рæствæндаг куыд кæной, сæ хæдзæрттыл дзæбæхæй куыд æмбæлой æмæ сæ бинонты æнæниз æмæ дзæбæхæй куыд æййафой. Ацы куывд бануазгæйæ фынгыл æрбадын нал æмбæлы. Дыууæ фæстаг куывдæн кæд баиу кæнæн ис, уæддæр сæ дзурын хъæуы лæугæйæ, цæмæй уый фæстæ фынгыл мауал æрбадой.

Фынг кæронмæ æрхæццæ, бадты адæм фысымтæн арфæ ракæнынц, сæ хæдзары цины фынгты, куывдты бæрц фылдæрæй-фылдæр цæмæй кæна. Уый фæстæ алчи йæ хæдзармæ ацæуы.

Кучиты Русланы æрмæг.

Хотите добавить статью?